Пошук

Аднаму з найстарэйшых свяшчэннаслужыцеляў Магілёўскай епархіі протаіерэю Мікалаю Кавалёву споўнілася 90 гадоў

16 лютага 2021

12 лютага 2021 года аднаму з найстарэйшых свяшчэннаслужыцеляў Магілёўскай епархіі протаіерэю Мікалаю Кавалёву споўнілася 90 гадоў. Людзі, якія не ведаюць бацюшку, дзівяцца: у такім паважным узросце яшчэ служыць? А ён не проста служыць Госпаду Богу, але і акармляе сельскія цэрквы. Абодва храмы — Свята-Успенскія, у Голенях і Сухарах. У епархіі нясе послух духаўніка, гэта значыць прымае споведзь у іншых святароў.

Калі айцец Мікалай удзельнічае ў богаслужэннях у Трохсвяціцельскім кафедральным саборы, то пасля службы да яго выбудоўваецца чарга з жадаючых атрымаць благаславенне, пачуць добрае слова. Многія звяртаюцца да бацюшкі за малітоўнай дапамогай, але мала хто ведае пра яго няпросты жыццёвы шлях.

«У партызанскі лес густы»

Нарадзіўся Мікалай Мяфодзьевіч у вёсцы Забалацце Семукацкага сельсавета ў сялянскай сям'і трэцім па ліку дзіцём. Пасля яго ў бацькоў з'явілася яшчэ чацвёра.

— У мяне было два браты і чатыры сястры, — кажа айцец Мікалай. — Нікога з іх не засталося ў жывых.

Яго дзяды — Сцяпан па мацярынскай лініі і Даніла па бацькавай — былі ліхімі казакамі. У Першую сусветную вайну ваявалі ў складзе 1-га казацкага атрада. У дзяцінстве ён любіў гуляць з іх казачымі шашкамі і Георгіеўскімі крыжамі. За даўнасцю часу невядома, куды дзеліся ўзнагароды. «Расцягнулі па вёсцы» — каменціруе бацюшка. Цалкам магчыма, як здаралася ў іншых сем'ях, за Георгіеўскія крыжы ў галодны час выменьвалі прадукты харчавання.

Рос Мікалай, як і ўсе сялянскія дзеці, у працы, дапамагаў бацькам, да пачатку Вялікай Айчыннай вайны скончыў тры класа. Выпрабаванні выпалі на долю хлапчука і яго сям'і, калі на родную зямлю прыйшлі захопнікі.

— Калі нашы адступалі, пасля іх сыходу заставалася шмат кінутай зброі, — успамінае а. Мікалай. — Мы яе збіралі і закопвалі ў зямлю, каб не дасталася ворагу.

Па словах святара і падказках сына, які ведае бацькаву біяграфію «назубок», у Забалацці спыніліся на пастой немцы. Старэйшы брат Аляксей пайшоў ваяваць у партызаны, стаў кулямётчыкам. Вось тады і спатрэбілася зброя, прыхаваныя пацанамі. 10-гадовы Мікалай падказваў брату месца схованак і дапамагаў адкопваць аўтаматы-кулямёты. Калі немцы з мэтай застрашэння сталі расстрэльваць партызанскія сем'і, то ўсім Кавалёвым давялося сысці ў лес. Іх хату акупанты спалілі ... тым больш, што на фронце змагаліся абодва дзеда-казакі.

— Дзяды загінулі ў пачатку вайны — тлумачыць бацюшка і ўдакладняе, што іх сям'я пайшла жыць у лес у 1943 годзе. Выкапалі зямлянку, у ёй лета і пражылі. У халодны час года кватаравалі ў вёсцы Друць Бялыніцкага раёна. Брата Аляксея, параненага ў ногі, з партызанскага аэрадрома самалётам адправілі на лячэнне ў Маскву.

З гармонікам па жыцці

Пасля вызвалення роднай зямлі сталі засяваць палі. У плугі запрагалі па 5-6 жанчын і падлеткаў. Мікалай таксама хадзіў за плугам. Потым брат Яшка і сястра Аня з'ехалі на заробкі ў Заходнюю Беларусь, дзе наймаліся касіць і пасвіць кароў. Мікалай рушыў услед за імі, нібы бяду адчуў ... хадзіў па вёсках, распытваў вяскоўцаў у пошуках брата і сястры.

Аню знайшоў у хляве, дзе яна ляжала, хворая тыфам. Ён знайшоў яе своечасова, даглядаў сястру, і яна выжыла. У той вёсцы прабылі лета, зарабілі збожжа. Пасля вяртання падлетак пайшоў вучыцца ў чацвёрты клас. Скончыў сямігодку.

— Працаваў трактарыстам у калгасе, пра Бога тады не думаў, — прызнаецца бацюшка. — На тры месяцы прызвалі ў армію на зборы. У калгасе стаў брыгадзірам.

Як і многія іншыя ў той час, у пошуках лепшай долі адправіўся ў 28-гадовым узросце ў Магілёў, дзе ўладкаваўся працаваць электраманцёрам на малаказавод.

— 30 гадоў адпрацаваў на адным месцы — распавядае Мікалай Мяфодзьевіч. — З сястрой Аняй купілі на Мянжынцы дом дарэвалюцыйнай пабудовы ў дзядка, ад якога застаўся абраз Збавіцеля ў пасярэбраным акладзе.

Магчыма, тая ікона стала «першым званочкам» для Мікалая Кавалёва, які праводзіў весела маладосць. Ад старэйшага брата, з якім пасля вайны хадзілі гуляць па вяселлях, яму дастаўся гармонік, які належаў калісьці дзеду Данілу. Хвацкі гарманіст пазнаёміўся на вечарыне, дзе гуляў, і з будучай жонкай Лідзіяй, якая вучылася ў будаўнічым тэхнікуме.

— Яна прыйшла з іншым кавалерам, а мне спадабалася, — дзеліцца бацюшка. — Я паіграю, гармонік адстаўлю, з Лідзіяй пагавару. Так з вечарынкі яна са мной і пайшла.

Ліда нарадзілася ў Карэліцкім раёне Гродзенскай вобласці і была вельмі веруючай. Пажаніліся ў 1962 годзе. Пасля жаніцьбы стаў з ёй заходзіць у Барыса-Глебскую царкву. Разам з жонкай ён ездзіў у Жыровіцкі манастыр, дзе ўладкоўваліся труднікамі.

— Я з імі таксама ездзіў, калі вучыўся прыкладна ў 5 класе, — устаўляе слова сын Ігар Мікалаевіч. — Памятаю, як з манахамі рыбу лавіў…

Матушка Лідзія была аднадумцай мужа. Разам яны любілі спяваць народныя псалмы. Асабліва тыя, што прысвячаюцца нябеснаму заступніку Мікалая Мяфодзьевіча: «А хто, хто Мікалая любіць, хто, хто яму верна служыць, таму святы Мікалай на ўсякі час памагай».

На жаль, матушка пайшла з жыцця ў іншы свет. Але выраслі любімыя дзеці — Ігар і Наталля.

Сын стаў памочнікам бацькі, прайшоўшы свой пэўны жыццёвы адрэзак шляху. Пасля заканчэння машынабудаўнічага інстытута працаваў інжынерам. У ліхія 1990-я падаўся ў бізнэс.

— Даводзілася мець справу з бандытамі — прызнаецца Ігар Мікалаевіч. — Жывым застаўся па малітвах маці.

А па малітвах бацькі сын прыйшоў да Бога і служыць у храме дыяканам.

«Народны бацюшка»

«Не было б шчасця — ды няшчасце памагло», — кажуць у народзе аб асаблівых жыццёвых сітуацыях. У лёсе Мікалая Кавалёва Промыслам Божым стала хвароба: абвастрылася язва.

— Не мог есці, аперацыю трэба было рабіць. Дзеткі маленькія былі, — тлумачыць юбіляр. — Аперацыю рабілі чатыры гадзіны. Падчас яе ў несвядомым стане бачыў ангелаў. Пасля гэтага ў мяне адбыўся пералом у свядомасці. Пакінуў працу і стаў служыць панамаром у Барыса-Глебскай царкве.

Рукапалажэнне ў свяшчэнніцкі сан адбылося ў снежні 1980 года ў Свята-Духавым саборы Мінска. Высвячаў будучага бацюшку епіскап Пінскі Афанасій. Айцу Мікалаю давялося служыць у Чавусах, Вялікіх Лазіцах, Чачэвічах: храмы яму даставаліся ў «паўразваленым» стане. Іх даводзілася аднаўляць, рамантаваць. Пару гадоў у канцы 1990-х быў настаяцелем Барыса-Глебскай царквы, служыў у Палыкавічах. У 2000 годзе асноўным прыходам стаў Сухараўскі. Духоўныя дзеці бацюшкі распавядалі пра тое, як пасля адпявання бацькі вялікага чыноўніка той даслаў на рамонт падлогі храма ў Сухарах вагон дошак.

Пры царкве пад кіраўніцтвам айца Мікалая была пабудавана званіца, узведзены дом паломніка, зроблена ў вёсцы купель на крыніцы, дзе раней знаходзілася забалочанае месца.

Веруючыя людзі з любоўю называюць протаіерэя «народным бацюшкам». Вераць кожнаму яго слову, шануюць як старца, але не з-за ўзросту, а з-за сілы яго малітвы, з-за гатоўнасці прыйсці на дапамогу любому, хто ў ёй мае патрэбу, з-за духу бескарыслівасці. Айцец Мікалай жыве вельмі сціпла — у інтэрнаце. Духоўныя дзеці святара пражываюць у розных кутках Беларусі, на службы ў сельскія храмы людзі прыязджаюць з Мінска, Віцебска, Салігорска ... хтосьці дабіраецца на аўтамабілях, а хто з Магілёва ў Сухары першым аўтобусам.

Бацюшка Мікалай просты ў зносінах з людзьмі. Пра такіх падзвіжнікаў набожнасці кажуць: «Дзе прасто — там ангелаў сто».

12 лютага 2021 года айцец Мікалай прымаў віншаванні з 90-годдзем пасля заканчэння прастольнага свята ў Трохсвяціцельскім саборы горада Магілёва. У гэты дзень на Бажэственнай літургіі архіепіскап Магілёўскі і Мсціслаўскі Сафроній рукапалажыў у святара сына айца Мікалая — дыякана Ігара Кавалёва.

Людміла Грышанава, загадчыца царкоўна-археалагічным кабінетам Магілёўскай епархіі

Магілёўская епархія / Church.by